Deze categorie van het onderzoek naar een behandeling voor SMA kan het best worden omschreven als ‘ondersteunende’ therapie. De medicijnen en interventies die worden onderzocht, werken niet door het probleem van de SMN1 en SMN2 genen aan te pakken (om zo het tekort aan SMN eiwit te verbeteren), maar ze kunnen wel tot een verbetering voor mensen met SMA leiden. Er zijn verschillende vormen van therapie in ontwikkeling, alle met een eigen werkingsmechanisme. Het is goed mogelijk dat als blijkt dat ze werken, er in de toekomst gebruik zal worden gemaakt van een combinatie van middelen. Zo vormen de onderstaande middelen mogelijk een aanvulling op andere behandelingen.
Medicijn onderzoeken
- Olesoxime
Een van de medicijnen waar de afgelopen jaren veel aandacht voor is geweest, is Olesoxime. Resultaten uit een studie in Europa, waar ook Nederlandse patiënten aan hebben meegedaan, laten zien dat het middel mogelijk kan zorgen voor stabilisatie van de spierkracht bij mensen met SMA type 2 en 3 in een periode van 2 jaar (zie hiervoor ook het eerdere nieuwsbericht op onze website). Er waren naar aanleiding van de eerste resultaten echter ook veel onduidelijkheden. De Amerikaanse geneesmiddelen beoordelingsinstantie – de Food and Drug Administration (FDA) – heeft inmiddels geoordeeld dat meer bewijs moet worden verzameld om aan te tonen dat het middel echt werkt. Daarmee komt Olesoxime voorlopig nog niet op de markt. Wel is door het farmaceutische bedrijf dat het middel maakt gestart met een onderzoek onder de mensen die eerder ook al deelnamen aan de studie, om zo verder de werkzaamheid van het middel te onderzoeken. Aan dit nieuwe onderzoek doen een aantal deelnemers vanuit het SMA Expertisecentrum in het UMC Utrecht mee.
Wanneer meer bekend wordt over verdere uitbreiding van de studie – zodat ook anderen mensen met SMA kunnen deelnemen – berichten we hierover op onze website. - CK-2127107 of kortweg: CK-107
Het middel ‘CK212107′(CK-107) is een middel dat werkt op de spieren (we kennen het als een ‘fast skeletal muscle troponin activator’) en ervoor moet zorgen dat de spierkracht verbetert, om zo de klachten van SMA te verminderen. In het onderzoek naar het middel CK-107, van het farmaceutische bedrijf Cytokinetics, wordt gekeken naar spierkracht, spierfunctie en het optreden van vermoeidheid bij inspanning.
In maart 2017 werd bekend dat resultaten bij proefdieren (muizen met SMA type 2 en muizen met SMA type 3/4) gunstig waren. Medio mei 2017 werd bekend dat het medicament de zogenaamde “Orphan Drug Designation” heeft gekregen van de FDA, op basis van de gunstige resultaten tot nu toe. Hierdoor ontstaan er meer mogelijkheden voor de verdere ontwikkeling van het middel.
Momenteel vindt er een trial met mensen met SMA plaats in Amerika. Op de website van Cytokinetics is een uitgebreide uitleg gegeven over het middel en het huidige onderzoek. Tot maart 2017 zijn er mensen met SMA gestart met het onderzoek, er worden nu geen nieuwe deelnemers meer toegelaten. Op zijn vroegst aan het einde van 2017 worden eerste resultaten verwacht. Omdat het onderzoek ‘dubbelblind’ is (zowel de patiënt als de onderzoeker weet niet of de deelnemer het echte middel of een placebo krijgt) zijn er nog geen voorlopige resultaten. Er is nog geen informatie bekend over eventuele uitbreiding van het onderzoek naar Europa en Nederland. - SPACE Trial
Een belangrijk verschijnsel bij SMA is het (snel) optreden van vermoeidheid tijdens inspanning. Dit verschijnsel (‘vermoeibaarheid’) is onderwerp van de studie opgezet vanuit het SMA Expertisecentrum in het UMC Utrecht. In dit onderzoek wordt het middel Pyridostigmine (Mestinon) onderzocht en wordt er gekeken in hoeverre de klachten van vermoeibaarheid afnemen. Voor meer informatie over dit onderzoek, zie onze website pagina over de SPACE Trial. - EMOTAS studie
Vanuit het Centre Hospitalier Régional de la Citadelle in Luik (België) heeft een studie plaatsgevonden die erg lijkt op de SPACE trial. De studie is helaas afgebroken omdat er onvoldoende deelnemers meededen aan het onderzoek. In de EMOTAS studie was het de bedoeling te onderzoeken of mensen met SMA type 3 die kunnen lopen, baat hadden bij gebruik van het middel Pyridostigmine (Mestinon). Doel was om te kijken naar een verbetering op de 6-minuten-looptest. Een verwijzing naar de EMOTAS studie is nog terug te vinden via de website Clincaltrials.gov. - 4-Aminopyridine (4-AP)
Aan de Universiteit Columbia (New York, Amerika) is onderzoek uitgevoerd naar het effect van 4-AP op de loopsnelheid en het optreden van vermoeidheid bij mensen met SMA type 3 die in staat zijn te lopen. De studie heeft alleen in Amerika plaatsgevonden en is inmiddels afgerond. Er zijn nog geen resultaten gerapporteerd (per juli 2017). - Celecoxib
Het middel Celecoxib kennen we vooral als pijnstillende medicatie, ook wel onder de naam Celebrex. Van dit middel is in een SMA-celmodel en een SMA-diermodel echter gebleken dat er mogelijk ook een effect is op de productie van het SMN eiwit: in witte bloedcellen is gevonden dat de productie van het SMN eiwit stijgt tijdens gebruik van het medicijn. Of dit effect ook bij mensen voorkomt en of dit vervolgens leidt tot een verbetering van de klachten van SMA, is op dit moment niet duidelijk. Vanuit het Children’s Hospital of Eastern Ontario (Ottawa, Canada) wordt onderzocht of bij mensen met SMA type 2 en 3 de SMN eiwit waarden in de witte bloedcellen stijgen nadat ze het middel hebben toegediend gekregen. Verwacht wordt dat het onderzoek in 2017 wordt afgerond. Wanneer meer informatie beschikbaar komt over het onderzoek, zullen we hierover berichten op onze website. De huidige trial wordt beschreven op de website Clinicaltrials.gov en de website van het CHEO. - SRK-015 of ‘Scholar Rock 015’
Dit experimentele middel is een groeifactor en kennen we als een zogenaamde ‘myostatine inhibitor’. De groeifactor ‘myostatine’ wordt normaal gesproken vooral gemaakt in de skeletspieren en samen met andere groeifactoren draagt het bij aan het zorgen voor een goede balans in spier-aanmaak en -afbraak. Zo draagt het bij aan het op peil houden van het spiervolume. Wanneer myostatine wordt geremd, ontstaat er een toename van het spiervolume (de spiermassa) en de spierkracht. Met die achtergrond – in dier-experimenteel onderzoek ontdekt – wordt nu gekeken of het remmen van myostatine ook kan helpen bij mensen met SMA. SRK-015 bevindt zich momenteel nog in de pre-klinische fase. Dit houdt in dat er nog geen trials zijn voor mensen met SMA. Er wordt verwacht dat medio 2018 de eerste trials gaan starten. Meer informatie is te lezen via de website van Scholar Rock.
Overige onderzoeken
Er zijn diverse onderzoeken gaande naar niet-medicamenteuze therapievormen bij SMA. Onderstaand enkele voorbeelden.
- Exoskelet
Diverse onderzoeksgroepen werken wereldwijd aan de ontwikkeling van een exoskelet. Ook voor SMA wordt hieraan gewerkt, recentelijk werd vanuit Spanje de toepassing bij jonge kinderen met SMA gerapporteerd: zie deze link. In het verlengde van het Exoskelet vinden er ook diverse onderzoeken plaats naar het gebruik en de toepassingen van een robot-arm. - Het effect van staan met hulp
De dichtheid van de botten verandert wanneer er niet meer op wordt gestaan; deze neemt af. In dit onderzoek, vanuit het Gillette Children’s Specialty Healthcare Center in Minneapolis (Amerika), wordt gekeken wat het effect is van kinderen die niet (meer) kunnen staan en lopen met ondersteuning toch laten staan. Er wordt gekeken of het in de loop van de tijd steeds langer mogelijk is om te staan, of de bot-dichtheid toeneemt omdat er weer vaker wordt gestaan, of het aantal botbreuken dat in de loop van de jaren kan voorkomen afneemt, of de longfunctie verandert en of de kwaliteit van leven toeneemt. De verwachte einddatum van het verzamelen van alle data is December 2016. Meer informatie is te lezen op de website van Clinicaltrials.gov. De bot-dichtheid verbeteren is overigens ook een belangrijk doel in een andere studie, waarbij wordt gekeken of dit bereikt kan worden met “Whole Body Vibration”. Deze studie moet in de loop van 2017 vanuit Hong Kong (China) gaan starten, meer informatie is te lezen via Clinicaltrials.gov.
Meer informatie
Een compleet overzicht van alle lopende onderzoeken naar nieuwe medicijnen voor SMA samenstellen, is lastig: de informatie is erg versnipperd, resultaten worden vaak pas laat gepubliceerd en bij geen positieve resultaten kan het helemaal moeilijk zijn ze te vinden. De belangrijkste onderzoeken staan desalniettemin vermeld op onze website, zie hiervoor ook de introductiepagina over medicijnonderzoek voor SMA. De onderstaande links bieden verder alle een goed – maar incompleet – overzicht van de lopende onderzoeken:
- Treat NMD: in dit overzicht ook vermeldingen van studies voor andere spierziekten dan SMA.
- Colombia University, New York (Amerika). Deze website biedt een goed overzicht van de in Amerika lopende medicijnonderzoeken voor SMA.
- Cure SMA
Meedoen aan onderzoek
Het SMA Expertisecentrum in het UMC Utrecht doet mee aan internationale studies, waaronder ook onderzoek naar nieuwe medicijnen. Actuele informatie hierover is te vinden op onze website en bij de start van nieuwe studies of belangrijke informatie over de internationale (medicijn)onderzoeken informeren we u hierover. Bent u geïnteresseerd in deelname aan onderzoek naar SMA of wilt u hier meer informatie over ontvangen? Neem dan contact met ons op via: smaonderzoek@umcutrecht.nl.